Hoe stimuleer je ontluikende geletterdheid?
Hoe heb jij leren lezen en schrijven? Waarschijnlijk met maan-roos-vis, zittend op een stoeltje in groep 3. In veel situaties zal niemand zich van tevoren afvragen òf je het ooit zal leren.
Iedereen heeft het potentieel om te leren lezen en schrijven. Bij zich normaal ontwikkelende kinderen oefent men vaak totdat minimaal het basisniveau is bereikt. Als je een beperking hebt, verloopt dat anders. Leren lezen en schrijven heeft meestal niet de prioriteit, en soms komt het helemaal niet aan de orde. Dat is een groot gemis in een maatschappij waarin geschreven en visuele taal een belangrijke rol heeft.
Leren lezen en schrijven is net zo belangrijk voor kinderen met communicatief meervoudige beperkingen (CMB).
Wat is ontluikende geletterdheid?
Al vroeg komt een kind in aanraking met taal. Denk bijvoorbeeld aan het logo van YouTube of McDonald's. Kinderen doen ervaring op met lettertekens, symbolen en pictogrammen.
Ontluikende geletterdheid is de fase waarin een kind voor het eerst ervaring opdoet met schriftelijke taal. In deze fase leert een kind dat iets visueels - een foto, logo of letters - een ervaring representeert. Deze fase vormt de basis voor leren lezen en schrijven.
Voor kinderen met CMB moeten deze ervaringen geïntegreerd worden in het onderwijsaanbod. Zo doen zij ook ervaringen op met geschreven en visuele taal.
Hoe stimuleer je ontluikende geletterdheid?
Het is belangrijk om geschreven taal op verschillende manieren aan te bieden. We geven een aantal tips hoe je ontluikende geletterdheid stimuleert bij kinderen met communicatief meervoudige beperkingen.
- Maak geschreven taal onderdeel van de omgeving: Laat het kind de eigen naam herkennen op jassen en broodtrommels en maak samen boodschappenlijstjes.
- Bied toegang tot lezen en schrijven: Pak een boek of maak zelf een verhaal. Gebruik foto's, knipsels en plaksels. Voeg zoveel mogelijk vormen van taal toe.
- Lees interactief voor: Kies boeken die aansluiten bij de belevingswereld van het kind. Integreer levendige en concrete materialen die bij het boek passen. Zet ondersteunde communicatie (OC) in.
- Herbeleef het verhaal of vul het aan: Ga na het lezen van een boek samen op avontuur en beleef wat je samen hebt gelezen.
Praktische tips om ontluikende geletterdheid te stimuleren
- Gebruik naamstickers in de jas, op de broodtrommel en op de tas
- Bak koekjes in de vorm van een letter
- Ga aan de slag met stempels en krijtjes
- Knutsel letters met knippen en plakken
- Hinkel op woorden of letters
- SSSSSpeel SSSSSamen met SSSSSchuim en benadruk de letters en woorden
- Lees een boek en ga op zoek naar letters
- Speel memory of verstoppertje met letters of woorden